Πειρατικός FM: Kosmokrator/Δική μου είναι η Ελλάς -Ούζα

Άκου να δεις… Από αλλού ξεκινάς καμιά φορά και αλλού καταλήγεις. Τη Ρόζα Εσκενάζι πήγα να ακούσω και κατέληξα στους Dead Can Dance και τον Νικόλα Άσιμο! Άκου να δεις πως έγινε.

Ανάμεσα στα τραγούδια της Ρόζας είναι και το περίφημο «Είμαι πρεζάκιας» ή «Πρέζα όταν πιεις». Το τραγούδι ξεκινάει ως ύμνος στην πρέζα και καταλήγει σε μια πολιτική καταγγελία. Δεν είναι καθόλου παράξενο αυτό. Η αναφορά στα ναρκωτικά (χασίσι, κοκαϊνη) είναι η βάση για να γίνει η καταγγελία του κοινωνικού και πολιτικού κατεστημένου της εποχής του ρεμπέτικου, ο καμβάς πάνω στον οποίο οι ρεμπέτες κεντάνε όλες τις αποχρώσεις των συναισθημάτων τους για τον έρωτα, την κοινωνία, την Ελλάδα. Στο εν λογω τραγούδι γίνεται αναφορά στην απώλεια της Μικρασίας και τη διεθνή πολιτική σκακιέρα

Δική μου είναι η Ελλάς

και στην κατάντια της γελάς

της λείπει τό ‘να της ποδάρι

ρε, και το παίξανε στο ζάρι.

Ο ρεμπέτης με την πρέζα αισθάνεται κοσμοκράτορας, στη θέση των κοσμοκρατόρων, ιδιοποιείται την Ελλάδα για να ορίσει τη μοίρα της και μαζί τη δική του μοίρα.

Εγώ θα είμαι ρε, δικτάκτορας
κι ο κόσμος στάχτη αν θα γίνει
ο ένας θα μ' ανάβει το λουλά
κι ο άλλος θα τον σβήνει.

 Έχω την εντύπωση πως αυτή η ψυχοτρόπος δράση της πρέζας παρακίνησε τους Dead Can Dance να βάλουν στο setlist της παγκόσμιας περιοδείας τους το τραγούδι της Ρόζας με τον τίτλο «Kosmokrator». Και το λέω αυτό γιατί ήδη στο τελευταίο άλμπουμ τους Anastasis υπάρχει κι ένα τραγούδι για το όπιο, αλλά και γιατί το ενδιαφέρον τους για τις ψυχοτρόπες ουσίες προϋπήρχε. Ήδη στο δεύτερο άλμπουμ τους Spleen and Ideal (1985) τους απασχολεί ο Charles Baudelaire και ο Thomas De Quincey. Αυτό το λογοτεχνικό δίδυμο μας παραπέμπει αμέσως στις ψυχοτρόπες ουσίες που αποτελούν θέμα των κειμένων τους Τεχνητοί Παράδεισοι και Εξομολογήσεις ενός Άγγλου οπιοφάγου αντίστοιχα.

Νομίζω ότι η πολιτική καταγγελία έχει χαθεί εντελώς. Το ίδιο αποδυναμωμένη εμφανίζεται και στην αναβίωση του εν λόγω ρεμπέτικου στα τέλη της δεκαετίας του 70- αρχές 80, τότε που η αναδυόμενη μικροαστική τάξη ήθελε να εντάξει αυτά τα τραγούδια στα ξεφαντώματά της, καθαρίζοντάς τα όμως απ’ όλα τα ενοχλητικά στοιχεία. Έτσι, η πρέζα έγινε ούζο, μια light ψυχοτρόπος εκδοχή.

Το ερώτημα είναι αν το ρεμπέτικο εξακολουθούσε εκείνη την εποχή να καταγγέλει. Νομίζω πως ναι. Αλλά σε άλλα χωράφια. Δείτε πως καταγγέλει ο τελευταίος –θα ακουστεί παράξενο- ρεμπέτης Νικόλας Άσιμος.

Το ουζάκι λοιπόν της Αλεξίου, το ουζάκι της αλλαγής -ως υποκατάστατο της πρέζας και της πασοκικής Αλλαγής- δεν μπορεί να είναι η ουσία, ψυχοτρόπος ή μη, του ρεμπέτικου. Πού είναι λοιπόν η ουσία;  –η ουσία είναι ακριβώς εδώ:

Σου απαγορεύω να με φας
Different συχνότητες για μας
Κι αν τα τρένα τρέχουν σε γραμμές
Τ άστρα καβαλάνε οι ψυχές.

Ο ρεμπέτης Άσιμος αρνείται να προσαρμοστεί στο σύστημα, αντιστέκεται στην εξομοίωση του συρμού. εναντιώνεται σε κάθε ιδεολογία. Άλλωστε, αυτή δεν είναι η έννοια του αναρχικού; -του γνήσιου αναρχικού που πολεμάει και τον ίδιο τον αναρχισμό, όταν γίνεται ιδεολογία, και τον ίδιο του τον εαυτό, όταν πάει να γίνει εξουσία.

Φεύγω για ταξίδι
διασπώντας τον καιρό
Στοπ το χαρακίρι
είμαι κάτω απ' όλα 'γώ.