Η απάντηση είναι ναι. Κι αυτό δεν σημαίνει πως καταργώ την ελευθερία έκφρασης. Το ζήτημα είναι που βάζουμε τα όρια. Το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης μας δίνει ένα καλό επιχείρημα σ’ αυτή τη συζήτηση. Σαφέστατα, ο μισαλλόδοξος λόγος, ο λόγος που καλλιεργεί το μίσος εναντίον των απόψεων και των πιστεύω κάποιων κοινωνικών ομάδων -μειονοτήτων σε σχέση με την κυρίαρχη πληθυσμιακή ομάδα- και που προτρέπει σε βία εναντίον αυτών των ομάδων με βάση τα φυλετικά, θρησκευτικά, σεξουαλικά χαρακτηριστικά τους, αυτός ο μισαλλόδοξος λόγος δεν μπορεί και δεν πρέπει να προστατεύεται από τα δικαιώματα της ελεύθερης έκφρασης.
Μπορεί κάποιος να κατηγορήσει αυτόν που πρεσβεύει την παραπάνω άποψη για απόπειρα λογοκρισίας, φασιστική νοοτροπία, αντιδημοκρατικές μεθόδους κλπ κλπ. Πώς διαστρέφουμε έτσι τα πράγματα; Ο μισαλλόδοξος λόγος είναι ένας κατεξοχήν αντιδημοκρατικός, φασιστικός λόγος που εκμεταλλεύεται το δημοκρατικό δικαίωμα της ελευθερίας στην έκφραση για να στραφεί εναντίον του λόγου των μειονοτήτων, και τελικά να το καταργήσει. Πρέπει να είμαστε δημοκρατικοί απέναντι σε ένα τέτοιο λόγο; Πρέπει να δεχόμαστε τη μισανθρωπία και τη βιαιότητά του; Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης προσπαθεί να ποινικοποιήσει το ρατσιστικό λόγο. Είναι αντιδημοκρατκό; Εδώ επαναφέρουμε το παλιό ερώτημα: η δημοκρατία πρέπει να ισχύει για όλους, ακόμα και γι’ αυτούς που επιχειρούν να την καταλύσουν; Επιτρέπεται ένας εχθρός της δημοκρατίας να εκμεταλλεύται όλες τις ελευθερίες που αυτή του παρέχει για να στραφεί εναντίον της και στο τέλος να την καταργήσει;
Οι αρχαίοι Αθηναίοι δεν είχαν κανένα ενδοιασμό να απαντήσουν και να θεσμοθετήσουν προς αυτή την κατεύθυνση: κανένα έλεος για τους εχθρούς της δημοκρατίας. Ο δήμος της αρχαίας Αθήνας μας εκπλήσσει με την αυστηρότητα και τη βιαιότητά του σε τέτοιο βαθμό που το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης ωχριά:
«κτενῶ καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ καὶ ψήφῳ καὶ τῇ ἐμαυτοῦ χειρί, ἂν δυνατὸς ὦ, ὃς ἂν καταλύσῃ τὴν δημοκρατίαν τὴν Ἀθήνησι. καὶ ἐάν τις ἄρξῃ τιν᾽ ἀρχὴν καταλελυμένης τῆς δημοκρατίας τὸ λοιπόν, καὶ ἐάν τις τυραννεῖν ἐπαναστῇ ἢ τὸν τύραννον συγκαταστήσῃ. Καὶ ἐάν τις ἄλλος ἀποκτείνῃ, ὅσιον αὐτὸν νομιῶ εἶναι καὶ πρὸς θεῶν καὶ δαιμόνων, ὡς πολέμιον κτείναντα τὸν Ἀθηναίων, καὶ τὰ κτήματα τοῦ ἀποθανόντος πάντα ἀποδόμενος ἀποδώσω τὰ ἡμίσεα τῷ ἀποκτείναντι, καὶ οὐκ ἀποστερήσω οὐδέν. Ἐὰν δέ τις κτείνων τινὰ τούτων ἀποθάνῃ ἢ ἐπιχειρῶν, εὖ ποιήσω αὐτόν τε καὶ τοὺς παῖδας τοὺς ἐκείνου καθάπερ Ἁρμόδιόν τε καὶ Ἀριστογείτονα καὶ τοὺς ἀπογόνους αὐτῶν. Ὁπόσοι δὲ ὅρκοι ὀμώμονται Ἀθήνησιν ἢ ἐν τῷ στρατοπέδῳ ἢ ἄλλοθί που ἐναντίοι τῷ δήμῳ τῷ Ἀθηναίων, λύω καὶ ἀφίημι.»
[Θα εξοντώσω και με το λόγο μου και με τις πράξεις μου και με την ψήφο και ακόμα με τα ίδια μου τα χέρια, αν μπορώ, όποιον καταλύσει τη δημοκρατία στην Αθήνα. Και όποιον, μετά την κατάλυση της δημοκρατίας, αναλάβει αξιώματα και όποιον επιχειρήσει να γίνει τύραννος ή να εγκαταστήσει τύραννο. Και αν κάποιος άλλος σκοτώσει τον τοιούτο, θα θεωρήσω ότι δεν έσφαλε ενώπιον των θεών και των άλλων ενδιάμεσων δυνάμεων, γιατί σκότωσε τον εχθρό των Αθηναίων, και θα πουλήσω όλη την περιουσία του νεκρού δίνοντας τα μισά σ’ αυτόν που τον σκότωσε χωρίς να του στερήσω τίποτα απ’ όσα δικαιούται. Εάν αυτός που θα σκοτώσει ή θα επιχειρήσει να σκοτώσει κάποιον από δαύτους πεθάνει πάνω στην πράξη, θα προσφέρω σ’ αυτόν και στα παιδιά του όλα τα ευεργετήματα που απολάμβαναν ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτονας και οι απόγονοί τους. Και θα ακυρώσω και θα καταργήσω όλους τους νόμους που θεσπίστηκαν εναντίον του δήμου στην Αθήνα ή στα στρατόπεδα ή όπου αλλού.]
Ο παραπάνω όρκος ήταν χαραγμένος σε μια στήλη που είχε στηθεί μπροστά από το βουλευτήριο της αρχαίας Αθήνας. Και είναι σαφής: οι εχθροί της δημοκρατίας δεν έχουν δημοκρατικά δικαιώματα. Γι’ αυτούς δεν ισχύει η ελευθερία της σκέψης, η ελευθερία του λόγου, ο διάλογος. Δεν έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν αυτή τη μεγάλη κατάκτηση της δημοκρατίας για να τη λοιδωρήσουν, να τη συκοφαντήσουν, να στρέψουν την έχθρα και το μίσος εναντίον της, και τελικά να την καταργήσουν. Οι αρχαίοι Αθηναίοι ήταν κατηγορηματικοί. Εμείς, στη δημοκρατία μας, θα εξακολουθούμε να προσφέρουμε ελεύθερο βήμα στους ρατσιστές; Και για πόσο ακόμα θα ανεχόμαστε τους ίδους τους ρατσιστές;
Ανδοκίδη, Περί των μυστηρίων,
Καί μοι ἀνάγνωθι τὸν νόμον τὸν ἐκ τῆς στήλης.
Νόμος.
Ἔδοξε τῇ βουλῇ καὶ τῷ δήμῳ. Αἰαντὶς ἐπρυτάνευε, Κλειγένης ἐγραμμάτευε, Βοηθὸς ἐπεστάτει. Τάδε Δημόφαντος συνέγραψεν. Ἄρχει χρόνος τοῦδε τοῦ ψηφίσματος ἡ βουλὴ οἱ πεντακόσιοι <οἱ> λαχόντες τῷ κυάμῳ, οἷς Κλειγένης πρῶτος ἐγραμμάτευεν.
Ἐάν τις δημοκρατίαν καταλύῃ τὴν Ἀθήνησιν, ἢ ἀρχήν τινα ἄρχῃ καταλελυμένης τῆς δημοκρατίας, πολέμιος ἔστω Ἀθηναίων καὶ νηποινεὶ τεθνάτω, καὶ τὰ χρήματα αὐτοῦ δημόσια ἔστω, καὶ τῆς θεοῦ τὸ ἐπιδέκατον· ὁ δὲ ἀποκτείνας τὸν ταῦτα ποιήσαντα καὶ ὁ συμβουλεύσας ὅσιος ἔστω καὶ εὐαγής. Ὀμόσαι δ᾽ Ἀθηναίους ἅπαντας καθ᾽ ἱερῶν τελείων, κατὰ φυλὰς καὶ κατὰ δήμους, ἀποκτενεῖν τὸν ταῦτα ποιήσαντα. Ὁ δὲ ὅρκος ἔστω ὅδε·
«κτενῶ καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ καὶ ψήφῳ καὶ τῇ ἐμαυτοῦ χειρί, ἂν δυνατὸς ὦ, ὃς ἂν καταλύσῃ τὴν δημοκρατίαν τὴν Ἀθήνησι. καὶ ἐάν τις ἄρξῃ τιν᾽ ἀρχὴν καταλελυμένης τῆς δημοκρατίας τὸ λοιπόν, καὶ ἐάν τις τυραννεῖν ἐπαναστῇ ἢ τὸν τύραννον συγκαταστήσῃ. Καὶ ἐάν τις ἄλλος ἀποκτείνῃ, ὅσιον αὐτὸν νομιῶ εἶναι καὶ πρὸς θεῶν καὶ δαιμόνων, ὡς πολέμιον κτείναντα τὸν Ἀθηναίων, καὶ τὰ κτήματα τοῦ ἀποθανόντος πάντα ἀποδόμενος ἀποδώσω τὰ ἡμίσεα τῷ ἀποκτείναντι, καὶ οὐκ ἀποστερήσω οὐδέν. Ἐὰν δέ τις κτείνων τινὰ τούτων ἀποθάνῃ ἢ ἐπιχειρῶν, εὖ ποιήσω αὐτόν τε καὶ τοὺς παῖδας τοὺς ἐκείνου καθάπερ Ἁρμόδιόν τε καὶ Ἀριστογείτονα καὶ τοὺς ἀπογόνους αὐτῶν. Ὁπόσοι δὲ ὅρκοι ὀμώμονται Ἀθήνησιν ἢ ἐν τῷ στρατοπέδῳ ἢ ἄλλοθί που ἐναντίοι τῷ δήμῳ τῷ Ἀθηναίων, λύω καὶ ἀφίημι.»
Ταῦτα δὲ ὀμοσάντων Ἀθηναῖοι πάντες καθ᾽ ἱερῶν τελείων, τὸν νόμιμον ὅρκον, πρὸ Διονυσίων· καὶ ἐπεύχεσθαι εὐορκοῦντι μὲν εἶναι πολλὰ καὶ ἀγαθά, ἐπιορκοῦντι δ᾽ ἐξώλη αὐτὸν εἶναι καὶ γένος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου