Η περιπέτειά μου με τη σύφιλη μ' έκανε να ανατρέξω σε παλιά διαβάσματά μου, στη λογοτεχνία των αρχών του 20ου αι., όταν η ασθένεια ήταν στο φόρτε της και πολλοί ελευθεριάζοντες και ελευθερόφρονες άνθρωποι, οι λογοτέχνες εν προκειμένω, είχαν αποκτήσει την εμπειρία της. Κατάφερα να βρω, έτσι πρόχειρα, δυο ποιήματα -σίγουρα υπάρχουν κι άλλα, αλλά για την ώρα μου διαφεύγουν. Το πρώτο ποίημα ανήκει στον Κώστα Καρυωτάκη, το δεύτερο στην Γαλάτεια Καζαντζάκη.
Το ποίημα του Καρυωτάκη πρωτοδημοσιεύτηκε το 1923 με τίτλο "Τραγούδι παραφροσύνης" και άρχιζε με την ακόλουθη στροφή:
Και πάντα εδαπανούσαμε τον έρωτα, την ήβη.
Έμοιαζε το Ενδεχόμενο σα μια μεθυστική
άβυσσος, όταν έρημος διαβάτης όλο σκύβει
μόνο για να φαντάζεται το πέσιμό του εκεί.
Αργότερα, το 1927, συμπεριλήφθηκε στην ενότητα "Σάτιρες" της συλλογής Ελεγεία και Σάτιρες, παίρνοντας ως τίτλο το όνομα του βακτηριδίου της σύφιλης. Στην παρούσα του μορφή το πήρα από το Κ.Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά, επιμ. Γ.Π. Σαββίδης, εκδ. Ερμής 1988
Ωχρά σπειροχαίτη
Ήταν ωραία ως σύνολο τα επιστημονικά
βιβλία, οι αιματόχρωμες εικόνες τους, η φίλη
που αμφίβολα κοιτάζοντας εγέλα μυστικά,
ωραίο κι ό,τι μας έδιναν τα φευγαλέα της χείλη...
Το μέτωπό μας έκρουσε τόσο απαλά, με τόση
επιμονή, που ανοίξαμε για νά 'μπει σαν κυρία
η Τρέλα στο κεφάλι μας, έπειτα να κλειδώσει.
Τώρα η ζωή μας γίνεται ξένη, παλιά ιστορία.
Το λογικό, τα αισθήματα μάς είναι πολυτέλεια,
βάρος, και τα χαρίζουμε του κάθε συνετού.
Κρατούμε την παρόρμηση, τα παιδικά μας γέλια,
το ένστικτο ν' αφηνόμεθα στο χέρι του Θεού.
Μια κωμωδία η πλάση Του σαν είναι φρικαλέα,
Εκείνος, που έχει πάντοτε την πρόθεση καλή,
ευδόκησε στα μάτια μας να κατεβάσει αυλαία
-ω, κωμωδία!- το θάμπωμα, τ' όνειρο, την αχλύ.
...Κι ήταν ωραία ως σύνολο η αγορασμένη φίλη,
στο δείλι αυτό του μακρινού πέρα χειμώνος, όταν,
γελώντας αινιγματικά, μας έδινε τα χείλη
κι έβλεπε το ενδεχόμενο, την άβυσσο που ερχόταν.
Η Γαλάτεια Καζαντζάκη στο Αμαρτωλό, που το ακούμε εδώ μελοποιημένο από τη Νένα Βενετσάνου, μιλάει για τις ενέσεις 606 που τη δεκαετία του 1910 χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία της σύφιλης. Ήταν μια ένωση αρσενικού, η 6η από την 6η ομάδα που δοκίμασαν - εξού και το όνομα- γνωστή και ως αρσφεναμίνη ή σαλβαρσάνη. Το 1940 αντικαταστάθηκε από την πενικιλίνη.
<
Το ποίημα του Καρυωτάκη πρωτοδημοσιεύτηκε το 1923 με τίτλο "Τραγούδι παραφροσύνης" και άρχιζε με την ακόλουθη στροφή:
Και πάντα εδαπανούσαμε τον έρωτα, την ήβη.
Έμοιαζε το Ενδεχόμενο σα μια μεθυστική
άβυσσος, όταν έρημος διαβάτης όλο σκύβει
μόνο για να φαντάζεται το πέσιμό του εκεί.
Αργότερα, το 1927, συμπεριλήφθηκε στην ενότητα "Σάτιρες" της συλλογής Ελεγεία και Σάτιρες, παίρνοντας ως τίτλο το όνομα του βακτηριδίου της σύφιλης. Στην παρούσα του μορφή το πήρα από το Κ.Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά, επιμ. Γ.Π. Σαββίδης, εκδ. Ερμής 1988
Ωχρά σπειροχαίτη
Ήταν ωραία ως σύνολο τα επιστημονικά
βιβλία, οι αιματόχρωμες εικόνες τους, η φίλη
που αμφίβολα κοιτάζοντας εγέλα μυστικά,
ωραίο κι ό,τι μας έδιναν τα φευγαλέα της χείλη...
Το μέτωπό μας έκρουσε τόσο απαλά, με τόση
επιμονή, που ανοίξαμε για νά 'μπει σαν κυρία
η Τρέλα στο κεφάλι μας, έπειτα να κλειδώσει.
Τώρα η ζωή μας γίνεται ξένη, παλιά ιστορία.
Το λογικό, τα αισθήματα μάς είναι πολυτέλεια,
βάρος, και τα χαρίζουμε του κάθε συνετού.
Κρατούμε την παρόρμηση, τα παιδικά μας γέλια,
το ένστικτο ν' αφηνόμεθα στο χέρι του Θεού.
Μια κωμωδία η πλάση Του σαν είναι φρικαλέα,
Εκείνος, που έχει πάντοτε την πρόθεση καλή,
ευδόκησε στα μάτια μας να κατεβάσει αυλαία
-ω, κωμωδία!- το θάμπωμα, τ' όνειρο, την αχλύ.
...Κι ήταν ωραία ως σύνολο η αγορασμένη φίλη,
στο δείλι αυτό του μακρινού πέρα χειμώνος, όταν,
γελώντας αινιγματικά, μας έδινε τα χείλη
κι έβλεπε το ενδεχόμενο, την άβυσσο που ερχόταν.
Η Γαλάτεια Καζαντζάκη στο Αμαρτωλό, που το ακούμε εδώ μελοποιημένο από τη Νένα Βενετσάνου, μιλάει για τις ενέσεις 606 που τη δεκαετία του 1910 χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία της σύφιλης. Ήταν μια ένωση αρσενικού, η 6η από την 6η ομάδα που δοκίμασαν - εξού και το όνομα- γνωστή και ως αρσφεναμίνη ή σαλβαρσάνη. Το 1940 αντικαταστάθηκε από την πενικιλίνη.
<
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου