Το «Όρος του φωτός» και τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, ή Το πετράδι στο στέμμα σου είναι δικό μας, κυρά μου!

Μπορεί να ένιωσες έκπληξη που ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε από την Ινδία ότι τα Μάρμαρα του Παρθενώνα δεν πρόκειται να επιστραφούν ποτέ στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα εκείνο που αρνήθηκε ο Κάμερον ήταν την επιστροφή του δαμαντιού Koh-i-Noor (Όρος του φωτός) που τώρα κοσμεί το βρετανικό στέμμα, αλλά η θέση του δεν ήταν πάντα εκεί.

Το διαμάντι περιήλθε σε βρετανικά χέρια το 1849 όταν η Βρετανία προσάρτησε το Παντζάμπ∙ στη Συνθήκη της Λαχόρης γίνεται ειδική μνεία σ’ αυτό:

The gem called the Koh-i-Noor which was taken from Shah Shuja-ul-Mulk by Maharajah Ranjit Singh shall be surrendered by the Maharajah of Lahore to the Queen of England..

[Το πετράδι που ονομάζεται Koh-i-Noor και που πήρε από τον Σάχη Shuja-ul-Mulk ο Μαχαραγιάς Ranjit Singh θα παραδοθεί από το Μαχαραγιά της Λαχόρης στη Βασίλισσα της Αγγλίας.]

Την «παράδοση» κανόνισε ο λόρδος Dalhousie, και το 1850 το διαμάντι παρουσιάστηκε στη βασίλισσα Βικτορία από το διάδοχο του Μαχαραγιά Ranjit Singh, Dulīp Singh που ήταν μόλις 13 ετών!

Είδες τι καλά που τα κανόνισε ο λόρδος; -ώστε η κλοπή να εμφανιστεί ως δωρεά στη βασίλισσα και το διαμάντι –ειπώθηκε κι αυτό- να βρεί την πραγματική του θέση, τη θέση που του άξιζε, στο στέμμα της; Κι αυτή ακριβώς τη «δωρεά» επικαλούνται σήμερα οι Άγγλοι ώστε να μην επιστρέψουν το διαμάντι στην οικογένεια του Μαχαραγιά που το διεκδικεί. Κι εγώ, σου λέω, καλώς δεν το επιστρέφουν∙ λάφυρο πολέμου ήταν και δεν είναι η πρώτη φορά που αλλάζει χέρια: κατά καιρούς το είχαν Χίντου, Ιρανοί, Αφχανοί, Σιχ, πολέμησαν ουκ ολίγες φορές γι’ αυτό∙ κατέληξε τελικά στους Άγγλους, αλλά ως λάφυρο, όχι ως δωρεά. Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα όμως τι σχέση έχουν; -που δεν είναι ούτε λάφυρο πολέμου, ούτε διεκδικούνται από μια οικογένεια.

Η αλήθεια είναι ότι οι Ινδοί –εντελώς άκριτα κατά τη γνώμη μου- έχουν συσχετίσει την επιστροφή του διαμαντιού με την επιστροφή των μαρμάρων. Θυμάμαι ήδη το 2000(;) στην εφημερίδα Independent ένα άρθρο μιας ινδικής καταγωγής δημοσιογράφου(;), με τον τίτλο «Το πετράδι στο στέμμα σου είναι δικό μας, κυρά μου», να αρχίζει μ’ αυτόν ακριβώς τον συσχετισμό, ότι δηλαδή το θέμα της επιστροφής από μια χώρα κειμηλίων που ανήκουν στην εθνική κληρονομιά μιας άλλης ανακύπτει μόνο όταν οι Έλληνες διεκδικούν την επιστροφή των μαρμάρων τους –κι εδώ βάζει το θέμα της επιστροφής του Koh-i-Noor. Να γιατί λοιπόν ο βρετανός πρωθυπουργός αναφέρθηκε στα ελληνικά μάρμαρα από την Ινδία. Το μήνυμά του: αποκλείεται οποιαδήποτε επιστροφή κειμηλίων από την Αγγλία, άσχετα του πως αποκτήθηκαν αυτά, νόμιμα ή παράνομα, ασχέτως της σημασίας που μπορεί να έχουν για έναν λαό ή και για την ανθρωπότητα ολόκληρη, ασχέτως και της φύλαξης, πλημμελούς ή μη, που τους παρείχε η Αγγλία. Το βασικό μας επιχείρημα ότι τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι μοναδικά και πρέπει να αντιμετωπίζονται κατ’ εξαίρεση δεν τον αγγίζει καν -αντιθέτως, το έκανε σκόνη στην Ινδία.

Aντίδραση από την ελληνική κυβέρνηση υπήρξε; Δεν άκουσα; Ή ο κυβερνητικός εκπρόσωπος βγάζει μόνο ανακοίνωση για τον Φαήλο Κρανιδιώτη;